خلاصه ای از زندگی حضرت علی (ع)

نام : علی ابن ابی طالب
القاب و کنیه : ابوالحسن ؛ ابوتراب ؛ حیدر ؛ امیرالمومنین
پدر : ابوطالب
مادر : فاطمه بنت اسد
منصب : امام اول شیعیان ؛ دومین معصوم از ۱۴ معصوم (ع) ؛ دومین شخصیت اسلام
سال تولد : سیزده رجب سال ۳۰ عام الفیل، تقریبا ۲۳ سال پیش از هجرت پیامبر اسلام (ص) ؛

محل تولد : داخل کعبه، در بیت الله الحرام (کشور عربستان سعودى فعلی)
همسر اصلی ایشان : حضرت فاطمه زهرا (س)
فرزندان شناخته شده : اما حسن(ع) ؛ امام حسین(ع) ؛ حضرت زینب(س) ؛ حضرت عباس (ع) ؛ حضرت ام کلثوم(س)
حضور در جنگ ها : در تمام جنگ ها به جز جنگ تبوک
شروع ولایت : انتصاب در سال دهم هجری؛ در حین بازگشت از حجه الوداع ؛ در مکان غدیر خم ؛ اعلام توسط شخص رسول اکرم )ص(
مدت زمان امامت : حدود ۳۰ سال
مدت زمان ولایت : ۴سال و ۹ ماه
شهادت : سال چهل هجری روز ۲۱ ماه مبارک رمضان، در مسجد کوفه ، توسط ابن ملجم مرادی (یکی از خوارج) با استفاده از شمشیر زهرگین در حین سجده
بارگاه و مدفن : نجف اشرف واقع در کشور عراق

اصل و نسب حضرت امیرالمومنین علی (ع):

حضرت علی ( ع ) نخستین فرزند خانواده هاشمی است که پدر و مادر او هر دو فرزند هاشم اند . پدرش ابوطالب فرزند عبدالمطلب فرزند هاشم بن عبدمناف است و مادر او فاطمه دختر اسد فرزند هاشم بن عبدمناف می باشد.
خاندان هاشمی از لحاظ فضائل اخلاقی و صفات عالیه انسانی در قبیله قریش و این طایفه در طوایف عرب ، زبانزد خاص و عام بوده است . فتوت ، مروت ، شجاعت و بسیاری از فضایل دیگر اختصاص به بنی هاشم داشته است .

تولد امام علی(ع):

تولد امام علی (ع) روز سیزدهم ماه رجب سال سی‌ام عام الفیل، در خانه کعبه اتفاق افتاده است. می‌گویند کسی پیش از آن حضرت و پس از ایشان در خانه کعبه متولد نشده است.
فاطمه دختر اسد به هنگام درد زایمان راه مسجدالحرام را در پیش گرفت و خود را به دیوار کعبه نزدیک ساخت و چنین گفت : خداوندا ! به تو و پیامبران و کتابهایی که از طرف تو نازل شده اند و نیز به سخن جدم ابراهیم سازنده این خانه ایمان راسخ دارم . پرودگارا ! به پاس احترام کسی که این خانه را ساخت ، و به حق کودکی که در رحم من است ، تولد این کودک را بر من آسان فرما !

لحظه ای نگذشت که دیوار جنوب شرقی کعبه در برابر دیدگان عباس بن عبدالمطلب و یزید بن تعف شکافته شد . فاطمه وارد کعبه شد ، و دیوار به هم پیوست . فاطمه تا سه روز در شریفترین مکان گیتی مهمان خدا بود . و نوزاد خویش سه روز پس از سیزدهم رجب سی ام عام الفیل فاطمه را به دنیاآورد.
دختر اسد از همان شکاف دیوار که دوباره گشوده شده بود بیرون آمد و گفت : پیامی از غیب شنیدم که نامش را علی بگذار .

کنیه و القاب امام علی(ع) :

ابو الحسن : مرحوم طبرسی می گوید: کنیه مشهور امام علی (علیه السلام)، «أبو الحسن» می باشد.
علت این کنیه این است که پسر بزرگشان امام حسن هستند.

ابو الحسین : امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «تا زمانی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) زنده بود، حسن و حسین به آن حضرت پدر می‌گفتند و به من پدر نمی‌گفتند، بلکه خطاب حسن به من «اباالحسین» و خطاب حسین به من، «اباالحسن» بود»

ابوتراب: حضرت علی (ع) به جز کنیه ابو الحسن به ابو تراب نیز معروف بود و این کنیه را حضرت رسول (ص) به او داده بود و آن هنگامی بود که او را بر روی خاک خوابیده دیده بود و او را بیدار کرده و گرد و خاک از پشت او برافشانده و فرموده بود تو ابو تراب هستی.
آن حضرت این کنیه را چون از جانب رسول اکرم (ص) به او داده شده بود بسیار دوست می‌داشت و آن را بر کنیه‌ها و القاب دیگر ترجیح می‌داد.

حیدر : می‌گویند مادرش او را حیدره نام نهاده بود، اما پدرش ابو طالب نام او را به علی تغییر داد. در رجزی که به آن حضرت منسوب است و آن را در غزوه خیبر در برابر مرحب خیبری خوانده است تصریح به این معنی است، زیرا حضرت در این رجز فرموده است: « أنا الذی سمتنی أمی حیدره ؛ من کسی هستم که مادرم مرا حیدره نامید »

حضرت علی (ع) بر خانهء رسول گرامی اسلام(ص) پای گشود:

حضرت علی (ع) تا سه سالگی نزد پدر و مادرش بسر برد و از آنجا که خداوند می خواست ایشان به کمالات بیشتری نائل آید ، پیامبر اکرم ( ص ) وی را از بدو تولد تحت تربیت غیر مستقیم خود قرار داد . تا آنکه ، خشکسالی عجیبی در مکه واقع شد . ابوطالب عموی پیامبر ، با چند فرزند با هزینه سنگین زندگیروبرو شد. رسول اکرم (ص) با مشورت عموی خود عباس توافق کردند که هر یک از آنان فرزندی از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشایشی در کار ابوطالب باشد . عباس ، جعفر را و پیامبر (ص) ، علی (ع) را به خانه خود بردند .
به این طریق حضرت علی (ع) به طور کامل در کنار پیامبر قرار گرفت . علی (ع) آنچنان با پیامبر (ص) همراه بود ، حتی هرگاه پیامبر از شهر خارج می شد و به کوه و بیابان می رفت او را نیز همراه خود می برد .

امام علی(ع) اولین بیعت کننده با پیامبر:

پس از وحی خدا و برگزیده شدن حضرت محمد ( ص ) به پیامبری و سه سال دعوت مخفیانه ، سرانجام پیک وحی فرا رسید و فرمان دعوت همگانی داده شد.
در این میان تنها حضرت علی ( ع ) مجری طرحهای پیامبر ( ص ) در دعوت الهیش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضیافتی بود که وی برای آشناکردن خویشاوندانش با اسلام و دعوتشان به دین خدا ترتیب داد.در همین ضیافت پیامبر ( ص ) از حاضران سؤال کرد : چه کسی از شما مرا در این راه کمک می کند تا برادر و وصی و نماینده من در میان شما باشد ؟
فقط علی ( ع ) پاسخ داد : ای پیامبر خدا ! من تو را در این راه یاری می کنم. پیامبر ( ص ) بعد از سه بار تکرار سؤوال و شنیدن همان جواب فرمود : ای خویشاوندان و بستگان من ، بدانید که علی ( ع ) برادر و وصی و خلیفه پس از من در میان شماست .

علی و خوابیدن در بستر پیامبر اسلام:

از افتخارات دیگر حضرت علی ( ع ) این است که با شجاعت کامل برای خنثی کردن توطئه مشرکان مبنی بر قتل رسول خدا ( ص ) در بستر ایشان خوابید و زمینه هجرت پیامبر ( ص ) را آماده ساخت . 
 در شبی که قریش قصد داشتند به خانه حضرت رسول (ص) بریزند و او را به قتل برسانند، پیامبر (ص) آن شب به تعلیم جبرئیل در بستر خود نخوابید و به علی(ع) گفت در بستر من بخواب و این پارچه سبز حضرمی را بر خود بپوشان که آنها نخواهند توانست آزاری به تو برسانند.
آن شب حضرت رسول (ص) از مکه بیرون رفت و امام علی (ع) در رختخواب او خوابید. کفار قریش بر در خانه آن حضرت گرد آمده بودند و مراقب او بودند و می‌پنداشتند که آنکه خوابیده است خود حضرت رسول (ص) است.
نزدیک بامداد امام علی آن پارچه را به یکسو افکند و قریش به اشتباه خود پی‌بردند. اما دیر شده بود زیرا حضرت رسول (ص) از مکه بیرون رفته بود. علی سه شبانه روز در مکه ماند تا اماناتی را که مردم پیش رسول اکرم (ص) داشتند بازگرداند و پس از به پایان رساندن این مأموریت از مکه بیرون رفت و به حضرت رسول (ص) پیوست.

ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س):

در سال اول یا دوم یا سوم هجری، حضرت رسول (ص) فاطمه (ع) را به امام علی (ع) ازدواج کرد.
بنا بر بعضی روایات مَهر آن حضرت پانصد درهم بود.  اما درباره مهر حضرت فاطمه (ع) اقوال دیگری هم ذکر شده است که باید به کتب مفصل رجوع کرد.
بنا بر بعضی از روایات ابتدا ابوبکر و عمر از حضرت فاطمه (ع) خواستگاری کرده بودند، ولی حضرت رسول (ص) پاسخ رد به ایشان داده بود.
در نیمه ماه رمضان سال سوم هجری حسن بن علی (ع) از این ازدواج بوجود آمد و در سوم شعبان سال چهارم هجرت تولد حسین بن علی (ع) اتفاق افتاد.

غدیر خم و معرفی علی(ع) به عنوان ولی مسلمین:

پیامبر (ص) بعد از اتمام مراسم حج در آخرین سال عمر پربرکتش در راه برگشت در محلی به نام غدیرخم در نزدیکی جحفه دستور توقف داد ، زیرا پیک وحی فرمان داده بود که پیامبر (ص) باید رسالتش را به اتمام برساند .

پس از نماز ظهر پیامبر (ص) بر بالای منبری از جهاز شتران رفت و فرمود : ای مردم ! نزدیک است که من دعوت حق را لبیک گویم و از میان شما بروم درباره من چه فکر می کنید ؟ مردم گفتند : گواهی می دهیم که تو آیین خدا را تبلیغ می کردی پیامبر فرمود : آیا شما گواهی نمی دهید که جز خدای یگانه ، خدایی نیست و محمد بنده خدا و پیامبر اوست ؟ مردم گفتند : آری ، گواهی می دهیم .
سپس پیامبر(ص) دست حضرت علی(ع) را بالا گرفت و فرمود : ای مردم ! در نزد مؤمنان سزاوارتر از خودشان کیست ؟ مردم گفتند : خداوند و پیامبر او بهتر می دانند .
سپس پیامبر فرموند : «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»
 ای مردم ! هر کس من مولا و رهبر او هستم ، علی هم مولا و رهبر اوست .
و این جمله را سه بار تکرار فرمودند . بعد مردم این انتخاب را به حضرت علی (ع) تبریک گفتند و با وی بیعت نمودند .

شهادت‌ امام علی(ع) :

بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادی ، و برک بن عبدالله تمیمی و عمروبن بکر تمیمی در یکی از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونریزی ها و جنگهای داخلی را بررسی کردند و از نهروان و کشتگان خود یاد کردند و سرانجام به این نتیجه رسیدند که باعث این خونریزی و برادرکشی حضرت علی ( ع ) و معاویه و عمروعاص است . و اگر این سه نفر از میان برداشته شوند ، مسلمانان تکلیف خود را خواهنددانست . سپس با هم پیمان بستند که هر یک از آنان متعهد کشتن یکی از سه نفر گردد . ابن ملجم متعهد قتل امام علی ( ع ) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه نشستند . آن شب حضرت علی ( ع ) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند ، وقتی موضوع را با دخترش در میان نهاد ، ام کلثوم گفت : فردا جعده را به مسجد بفرستید . حضرت علی ( ع ) فرمود : از قضای الهی نمی توان گریخت.
آنگاه کمربند خود را محکم بست و در حالی که این دو بیت را زمزمه می کرد عازم مسجد شد:

ابن ملجم ، در حالی که حضرت علی ( ع ) در سجده بودند ، با ضربتی بر فرق مبارک خون از سر حضرتش در محراب جاری شد و محاسن شریفش را به خون رنگین کرد . در این حال آن حضرت فرمود :
« فزت و رب الکعبه به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم »

 سپس آیه ۵۵سوره طه را تلاوت فرمود : شما را از خاک آفریدیم و در آن بازتان می گردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان می آوریم .

حضرت علی ( ع ) در واپسین لحظات زندگی نیز به فکر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنین وصیت فرمود : شما را به پرهیزکاری سفارش می کنم و به اینکه کارهای خود را منظم کنید و اینکه همواره در فکر اصلاح بین مسلمانان باشید . یتیمان را فراموش نکنید ، حقوق همسایگان را مراعات کنید . قرآن را برنامه ی عملی خود قرار دهید . نماز را بسیار گرامی بدارید که ستون دین شماست .

بارگاه شریف آن حضرت:

بعد از شهادت حضرت علی (ع) را در نزدیکی شهر کوفه بدون این که کسی متوجه شود و دلیل آن هم نبش قبر و بی حرمتی به جنازه ایشان بود دفن کردند.

بعد از گذشت سالیان محل آرامگاه ایشان کشف شد و مقبره ایشان در آن جا ساخته شد که به همین دلیل شهر نجف به وجود آمد.

آثار به جا مانده از امام علی علیه السلام:

اسنادی از سخنان، خطبه ها و نامه های حضرت علی (ع) که از ایشان به جا مانده است ، پیروان و طرفداران او آن ها را گرد هم آورده تا مجموعه ای کامل از ایشان را برای شیعیان حتی مردم جهان تهیه شده باشد که یکی از آن ها نهج البلاغه نام دارد.
نام دومین اثر که گردآوری شده غررالحکم و دررالحکم نام دارد.
سومین اثر به جای مانده از امیر مؤمنان قرآن و معروف به مصحف علی است که ایشان سوره های قرآن را طبق تاریخ نزول بر پیامبر چیدمان کرده اند.

دست خط منسوب به حضرت علی(ع)

کتاب بعدی سخنانی از حضرت محمد (ص) درباره کل نیاز های مردم که گفته می شده است و حضرت علی آن ها را مکتوب می کردند.
همچنین آورده شده است که دعای کمیل، دعایی است که حضرت علی به یکی از شاگردانش به نام کمیل بن زیاد یاد داده بودند