آشنایی با رشته  حفظ قرآن کریم

 

افرادی که علاقمند به شرکت در دوره حفظ قرآن کریم هستند پس از سپری کردن دوره روخوانی و روانخوانی و همچنین تجوید سطح یک در این دوره شرکت خواهند کرد. هدف از برگزاری دوره مذکور ایجاد بستر انس با کلام الله مجید از طریق آموزش حفظ قرآن کریم ، فهم و عمل به آیات و ترویج آموزهای انسان ساز آن در میان اقشار مختلف جامعه است .

 

حفظ قرآن آمادگی و مقدماتی را نیاز دارد که ذیلا به برخی از آنها اشاره می شود:

 1- قصد و اراده: تصمیم اولین محرّک هر شخص برای دستیابی به مقامات بالا است.

نیّت هر فردی در زمینة حفظ قرآن ابتدا فقط باید خدا باشد و با استمداد از عنایت الهی وارد حفظ قرآن شود.

2-پشتکار قوی: اراده و تصمیم جدی وقتی با همت و پشتکار همراه گشت، زمینه ساز پیشرفت و تکامل می گردد.

3-توکّل به خدا: "من یتوکّل علی اللّه فهم حسبه؛ هر کس به خدا توکل کرد، خدا او را کفایت می کند".

بعد از قصد و نیت خدا جویانه، و تلاش و پشتکار مهمترین عامل موفقیت، توکل به خدا است.

4-دعا:‌برای کسب موفقیت بیشتر در زمینه حفظ قرآن و هر امر دیگری انسان نیازمند به ارتباط با خدا و راز و نیاز با او است.

 

عواملی که در سهولت حفظ قرآن مؤثرند:

اموری که حفظ قرآن را آسان می سازند و موجب می شوند که انسان زودتر به مقصد برسد، عبارتند از:

 1-قرآن انتخابی: انتخاب یک نوع قرآن معیّ با چاپ مرغوب، عامل مؤثری در سهولت و افزایش سرعت حفظ است.

2-برنامه ریزی دقیق و منظم: عالم چون نظم دارد، هستی و بقا دارد. خداوند نظم آفرین، اهمیت نظم را در دستگاه آفرینش با تعبیرات مختلفی بیان کرده است و از این طریق انسان را به داشتن نظم و رعایت میزان و عدالت (که به معنی نظم و قرار دادن هر چیزی در جایش می باشد) دعوت کرده است.

اگر در همة امور زندگی، مخصوصاً در فعالیت های علمی وحفظ قرآن و برنامة روزمرة دقیق و حساب شده و منظمی وجود داشته باشد، زودتر و آسان تر می توان به هدف رسید و شاهین پیروزی را به پرواز در آورد.

وقت و شرایط مناسب را خود انسان باید به وجود آورد، نه این که در انتظار پیش آمدن فرصت ها بنشیند.

حفظ قرآن شامل دو نوع می باشد : 1- حفظ ترتیبی 2- حفظ موضوعی

حفظ ترتیبی :

حفظ به صورت جزء به جزء و با مدت زمان های یک ساله – سه ساله و پنج ساله صورت می گیرد .

حفظ موضوعی :

حفظ بر اساس دسته بندی موضوعات مختلف صورت می گیرد .

برای اینکه حفظ موضوعی با کیفیت مطلوب انجام شود و نتیجه مورد نظر به دست آید، باید روش صحیح و مطابق اصول حفظ را انجام داد.

بنابراین چهار مرحله ذکر می گردد که رعایت آنها ضروری است:

 

1-    تلاوت 

امام صادق (ع) فرمودند: پروردگارا نیکو تلاوت نمودن و حفظ آیات قرآن را محبوب ما بگردان.

جهت آشنایی با آیاتی که در برنامه حفظ موضوعی قرار گرفته اند، لازم است این آیه ها با دقت کامل به تمامی الفاظ و حرکات چند بار به صورت معمولی یا تدویر (آنچه معمولاً تدتیل نامیده می شود) تلاوت شوند.

2-   مفاهیم 

امام علی (ع) فرمودند: در آیات قرآن تدبر و اندیشه کنید و از آن عبرت بگیرید، که آن رساترین عبرت هاست.

با توجه به اینکه هدف از حفظ موضوعی آشنایی با معارف انسان ساز قرآن، توانایی استدلال به آیات، مهم تر از هر چیز عمل به آنها و در نتیجه تقرب به ذات اقدس باری تعالی است؛ حافظ علاوه بر به ذهن سپردن آیه، باید مفاهیم آن را نیز بیاموزد.

فراگیری مفاهیم موجب سهولت و لذت معنوی بیشتر در حفظ آیات می شود. برای درک محتوای دل انگیز این صحیفه آسمانی باید بعد از روخوانی، حداقل یک یا دوبار ترجمه آیه خوانده شود.

 

3-یادسپاری 

رسول خدا (ص) می فرمایند: هرکس قرآن را چنان بخواند که آن را به خاطر بسپارد و از یاد نبرد، خداوند او را وارد بهشت کند و در مورد ده نفر ازخانواده اش که در اثر گناهان آتش بر همه آنان لازم شده است، او را شفیع آنان گرداند.

 پس از خواندن ترجمه، نوبت به مرحله حفظ می رسد. برای این کار ابتدا باید موضوع آیه به خاطر سپرده شود. سپس با دقت کامل به واژه ها و حرکات آیه، جملات به اندازه ای تکرار شود که آیه با کیفیت مطلوب در ذهن ثبت شود. مقدار تکرار آیه بستگی به عواملی چون میزان آشنایی ذهن با آیه مورد نظر، استعداد و توانایی حافظ و میزان آشنایی او با روخوانی دارد. سپس برای حفظ ترجمه واژه به واژه آن با کلمات آیه مطابقت می گردد و به ذهن سپرده می شود.

4-تثبیت

رسول خدا (ص) فرمودند:خداوند تعالی دوست دارد که هر گاه فردی از شما کاری کند آنرا محکم و بی عیب انجام دهد.

برای ایجاد اعتماد نسبت به محفوظات جدید، لازم است موضوعات آیات و ترجمه آنها در چند نوبت از حفظ یادآوری شوند تا اشکالات احتمالی مرتفع و محفوظات در ذهن تثبیت گردند.

5-شیوه تکرار

رسول خدا (ص) فرمودند: اگر حافظ قرآن شب و روز به قرائت آن اهتمام بورزد، آن را به یاد می سپارد و گرنه آن را فراموش می کند.  حافظ برای نگهداری محفوظات باید آنها را به صورت مکرر یادآوری نماید و به رابطه میان موضوعات، آیات و ترجمه ها توجه ویژه داشته باشد. بدیهی است هر مقدار فاصله مرور کمتر باشد، محوظات ماندگارتر خواهند بود.

 لازم است تکرار در سه بخش انجام گیرد:

 1-تکرار کلیه آیاتی که حافظ بر آنها مسلط است، در مدت حداکثر یک هفته.

2-تکرار محفوظاتی که هنوز تسلط لازم بر آنها ایجاد نشده است (آیات مربوط به حفظ 5 روز گذشته) حداقل یک بار در شبانه روز تا هنگامی که کیفیت مطلوب حاصل شود.

3-تکرار برنامه حفظ جدید که چند ساعت از به خاطر سپاری آن گذشته است. حداقل 3 بار در شبانه روز تا زمانی که نسبت به کیفیت حفظ اطمینان حاصل شود.